حمایت اختیاری از دیپ پادکست:
/ deeppodcastiran
Instagram: / deep.podcast
Telegram Channel: Https://www.telegram.me/deeppodcast
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
video source: www.youtube.com/@xtreem200099...
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
منابع:
غروب بتان - فریدریش نیچه
چنین گفت زرتشت - فریدریش نیچه
تهوع - ژان پل سارتر
iep.utm.edu/nihilism/
www.britannica.com/topic/nihi...
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
نیهیلیسم : اعتقاد به هیچ - پوچ گرایی
بخش اول: پوچ گرایی
نیهیلیسم یا پوچ گرایی. بعضی مواقع در زندگیمون، تفکرات پوچ گرایانه به ذهن ما خطور میکنن. گاهی اوقات به شدت بی هدف میشیم، انگار که زندگیمون هیچ هدفی یا معنایی نداره و خودِ ما هم هیچگونه ارزش درونی و ذاتی نداریم. معمولا زمانی این احساس به ما دست میده که در مورد اعتقادات گذشتمون سوال میپرسیم، این قدر این کار رو انجام میدیم تا به یک چیز جدید ایمان پیدا کنیم.
در این مرحله، شما از اعتقاداتی که خانواده به شما تحمیل کردن فاصله میگیرید ، در ازاش چیزای جدید یاد میگیرید، تجربه های جدید کسب میکنید، و نگرش خودتون از جهان رو به وجود میارید. تمامی این تفکرات از یک سوالِ ساده آغاز میشه ... چرا؟
سه حرفِ ساده که مثل یک بمب قدرتمند درونِ شما رو متلاطم میکنه. این سوال حکم شن های ریزی رو داره که هر کدوم از این ذرات به شما حسِ افسردگی میده. کم کم از خودتون سوال میپرسید که شاید زندگی از اولش هم اون چیزی نبود که من فکر میکردم.
همین الان هم میتونید همین کار رو امتحان کنید، همه کار ها رو بذارید کنار و از خودتون بپرسید : چرا؟ چرا در مورد همه چیز. چرا اصلا به یک سری چیز ها ایمان دارید؟ این چیزایی که بهش ایمان دارید از کجا دارن میان؟ افراد دور و برتون چرا با شما در ارتباطن؟ همین سوال ها رو مدام از خودتون بپرسید و این چرا ها رو به بخش های دیگه‌ای از زندگیتون بسط بدید، ظرف مدت کوتاهی متوجه میشید که هیچ پاسخ روشنی نمیتونید برای این سوالات پیدا کنید. شما با طرح این سوالات به هیچ چیز نمیرسید.
بخش دوم: نیهیلیسم چیست؟
یک پوچگرا در چنین نقطه‌ای ظهور میکنه. اون خیلی راحت میاد و کلمه پرسشی (چرا) رو حذف میکنه. هیچ جوابی وجود نداره و در واقع اصلا هیچ چیزی وجود نداره. نویسنده معروف alan watts اینطور مینویسه:
«زندگی هیچ نیست جز یک سفر. سفری از اتاق زایمان به اتاقِ تابوت»
«خودِ کلمه نیهیلیسم یا به قولِ خارجی ها نایِلیزِم یک معنای خاصی داره. کلمه nihilism از یک کلمه لاتین به نامِ Nihil (نایِل) میاد به معنای (هیچ)، و ایسم در انتهای کلمه به معنای ایدئولوژیه. به طور کلی یعنی تفکرِ پوچگرایی. اما معنای این کلمه به ما کمک نمیکنه بفهمیم این تفکر دقیقا چی داره میگه.»
معمولا مردم (پوچ گرایی) رو با (بدبینی) اشتباه میگیرن، اما این دو اصطلاح خیلی با هم فرق دارن. بدبین ها اعتقاد به بدترین پیامدها دارن ، اونها نسبت به اتفاقات جهان دیدِ منفی دارن، و تمایل دارن که به منفی ترین بخش های زندگی توجه کنند. اونا اعتقاد دارند در نهایت این بدیه که بر خوبی ها پیروز میشه، یه جورایی قهرمان داستان همیشه آدم بده است. به همین دلیل این افراد هم متفاوت از جامعه هستند. بدبین ها به وجودِ خوبی در این جهان ایمان دارند، اما فکر نمیکنند که انسانها قادر باشن این خوبی رو به دست بیارن و در جهان گسترش بدن. در حالیکه پوچگرا ها، به هیچ چیز ایمان ندارند.
به قول خیام:
دنیا دیدی و هر چه دیدی هیچ است
و آن نیز که گفتی و شنیدی هیچ است
سر تا سرِ آفاق دویدی هیچ است
و آن نیز که در خانه خزیدی هیچ است
اونا اصلا اعتقاد ندارن که در جهان بدی وجود داشته باشه، از اونطرف به وجودِ خوبی هم اعتقادی ندارند. در ذهن یک نیهیلیست، جهان از قبل وجود داشته و این انسانها بودن که خودشون، اخلاقیات رو اختراع کردن. پس خودِ انسان ها هستن که خوبی و بدی رو هم به وجود آوردن.
بذارید یک مثال معروف بزنیم. یک لیوان آب رو در نظر بگیرید. خوش بین ها نیمه پر لیوان رو میبینن. بدبین ها نیمه خالی لیوان رو میبینن. اما پوچگراها. اونا لیوان رو پرت میکنن یک گوشه و میگن، چه فرقی میکنه نیمه‌اش پر باشه یا خالی. پر، خالی، خوب، بد. همه‌اش بیخوده. در نهایت همه قراره یک روز از این دنیا بریم.
معمولا پوچگرایی رو با مکاتب فلسفی مثلِ cynicism یا apathy مقایسه میکنند. اما همه این مکاتب تفاوت زیادی با هم دارند. پیروان مکتب cynicism یا (کلبیون) اعتقاد دارند انسان تنها خودش میتونه به خودش انگیزه بده. اونا اعتقاد دارند انسان ذاتا هیچ حسِ خوبی درونش نداره. اونا اعقادی به جامعه انسانی ندارن و طبق باورشون همه انسان ها خودخواه هستند و فقط برای اهداف شخصیشون میجنگن.
این تفکر که انسان موجود خوبی نیست به این معنیه که در تفکر کلبیون ، خوبی وجود داره اما برای انسان ها نیست. اما در تفکر پوچگرا، هیچ چیز اون بیرون وجود نداره، نه خوبی و نه بدی. اونا مردم رو به چشم شیطان نمیبینن از اون طرف به چشم فرشته هم نمیبینن. ، چون اعتقاد دارند هیچکدوم از اینها اصلا وجود خارجی ندارن.
پیروان مکتب apathy یا بی تفاوتی، افرادی هستن
در طرف مقابل نیهیلیست ها میگن اصلا چیزی به اسمِ معنا و هدف در زندگی وجود نداره. چیزی وجود نداره که بخوای بهش ایمان داشته باشی پس معنایی هم وجود نداره.
«بعضی متفکرین، پوچگرایی رو به چالش میکشونن. اونا میگن اگر شما به چیزی ایمان ندارید ، در نهایت همین هیچ تبدیل به یه چیزی شده که شما بهش ایمان دارید. درواقع شما به (هیچ) ایمان دارید. پس حالا که به چیزی ایمان دارید، دیگه پوچگرا نیستید چون پوچگراها به هیچ چیزی ایمان ندارند.
نیهیلیسم با سایر تفکرات فلسفی خیلی فرق داره.
ما (پوچگرایی سیاسی) داریم.
ما (پوچگرایی اخلاقی) داریم.
همچنین ما (نیهیلیسمِ اگزیستانسیال) داریم.